วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร เป็นวัดหลวง (พระอารามหลวง)ชั้นเอกชนิดวรมหาวิหาร เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองนครศรีธรรมราช อันอาจกกล่าวได้ว่าเป็นวัดที่สำคัญที่สุดวัดหนึ่งของภาคใต้ มีโบราณสถานที่สำคัญที่สุดคือ องค์พระบรมธาตุเจดีย์ปลียอดทองคำ เป็นศูนย์รวมจิตใจพุทธศาสนิกชนชาวใต้ตลอดมา วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหารนี้เดิมเรียกว่า วัดพระบรมธาตุ ตั้งอยู่ริมถนนราชดำเนิน ตำบลในเมือง
ประวัติการสร้างวัดไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดนอกจากตำนานที่กล่าวถึงการสร้างพระมหาธาตุซึ่งเขียนขึ้นจากคำบอกเล่าภายหลังเหตุการณ์จริงเป็นเวลายาวนานมาก หลักฐานทางเอกสารที่ชัดเจนปรากฏขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6แห่งกรุงรัตนโกสินทร์กล่าวว่า วัดนี้เป็นวัดที่ไม่มีพระสงฆ์จำพรรษาต่อมาพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ายุคลฑิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์อุปราชปักษ์ใต้ ทรงอาราธนาพระสงฆ์จากวัดเพชรจาริกมาดูแลรักษาวัดและคราวที่รัชกาลที่ 6 เสด็จประพาสเมืองนคร ได้โปรดพระราชทานนามวัดว่าวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร
ภายในวัดพระมหาธาตุวรวิหารมีวิหารที่สำคัญหลายหลังประดิษฐานอยู่วิหารหลวงที่มีความงามตามแบบสถาปัตยกรรมสมัยอยุธยา วิหารสามจอมวิหารที่มีพระพุทธรูปทรงเครื่องอย่างกษัตริย์ชื่อว่าพระศรีธรรมาโศกราชประดิษฐานอยู่ วิหารพระมหาภิเนษกรมน์ (วิหารพระทรงม้า) วิหารทับเกษตร ส่วนวิหารเขียนและวิหารโพธิ์ลังกานั้นเป็นสถานที่จัดแสดงโบราณวัตถุที่พุทธศาสนิกชนถวายเป็นพุทธบูชา |
