สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดีภาคใต้ อยู่ในเขตป่าสงวนควนเขาวัง ป่าคลองต่อ และป่าเทือกเขาแก้ว สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ 2530 โดยสำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เนื่องในวโรกาสทรงพระเจริญพระชนมพรรษา ครบ 60 พรรษา โดยใช้พื้นที่โครงการไร่นาสวนผสมควนเขาวัง ตำบลฉลุง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัด สงขลา จำนวน 364 ไร่

                ต่อมาในปี พ.ศ. 2535 ได้โอนให้กรมป่าไม้ดูแลรักษาต่อ ในปัจจุบันอยู่ในความรับผิดชอบของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช

                ปัจจุบันได้มีการพัฒนาสวนพฤกษศาสตร์วรรณคดีภาคใต้ เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศของภูมิภาค เนื่องจากเป็นพื้นที่เชื่อมต่อกับ สวนปาล์มเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในสวนป่าควนเขาวัง ทำให้พื้นที่ป่ากว้างใหญ่ เต็มไปด้วยพรรณไม้้นานาชนิดที่อยู่ในวรรณคดีไทยเรื่องต่าง ๆ เช่น อิเหนา ขุนช้างขุนแผน พระอภัยมณี รามเกียรติ์ เป็นต้น

                จุดน่าสนใจ

                1). สวนวรรณคดีไทย รวบรวมพรรณไม้ที่กล่าวถึงในวรรณคดีไทยถึง 26 เรื่อง เช่น ขุนช้างขุนแผน ราชาธิราช สมุทรโฆษคำฉันท์ นิราศเมืองแกลง รามเกียรติ์ อิเหนา เวสสันดรชาดก เงาะป่า ลิลิตพระลอ กาพย์เห่เรือเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ เป็นต้น มีพันธุ์ไม้มากถึง 567 ชนิด เช่น กรรณิการ์ กระโดน กฤษณา ลำพู กระวาน มณฑา ไพล โพทะเล กะบาก เปล้า ชะมวง ขมิ้น กระดังงา เป็นต้น ได้จัดทำเส้นทางเดินศึกษาพรรณไม้ในวรรณคดีระยะทาง 2,159 เมตร มีป้ายอธิบายรายละเอียด ชื่อต้นไม้ จากวรรณคดีเรื่องใด นับเป็นเส้นทางที่ร่มรื่น เพราะต้นไม้มีขนาดใหญ่ แต่ละต้นอายุร่วม 20 ปี

                2). สวนปาล์มเทิดพระเกียรติ  มีพื้นที่กว้างขวางถึง 571 ไร่ จัดเป็นเส้นทางเดินชมระยะทาง 936 เมตร ตกแต่งด้วยปาล์มขนาดใหญ่อย่างสวยงาม มีสนามหญ้าเป็นเนินสูงสลับกับซุ้มต้นข่อยเป็นบางช่วง ในเส้นทางยังมีสระน้ำขนาดใหญ่ให้ความรื่นรมย์ในการเดินเที่ยวชม ริมสระน้ำเป็นจุดกางเต็นท์มีห้องน้ำอยู่ใกล้ๆ เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการค้างแรม สวนปาล์มสร้างขึ้นในปี พ.ศ.2535 เนื่องในวโรกาสที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา” สยามบรมราชกุมารี มีพระชนมายุครบ 36 พรรษา เดิมมีพื้นที่เพียง 40 ไร่ มีปาล์มหายากหลายชนิดทั้งของไทยและต่างประเทศ เช่น ปาล์มพระยาถลางที่สมเด็จพระเทพฯ ทรงปลูกเมื่อวันที่ 29 กันยายน 2537 เป็นปาล์มสกุลใหม่ของโลก พบในเขตป่าเขาพระแทว จ.ภูเก็ต และอุทยานแห่งชาติเขาสก จ.สุราษฎร์ธานี

                ปาล์มเป็นพืชจำพวกหมากและหวายที่กระจายพันธุ์อยู่ในป่าเขตร้อน โดยเฉพาะป่าดงดิบชื้น ทั่วทั้งโลกมีอยู่ 2,680 ชนิด ส่วนในเมืองไทยมีประมาณ 200 ชนิด 13,572 ต้น ที่สำคัญและหายาก ได้แก่ ปาล์มพระยาถลาง หมากพระราหู เต่าร้างแดง บังสูรย์ ศรีสยาม กะเปา ซึ่งส่วนใหญ่ขึ้นอยู่ในป่าดงดิบชื้นในเขตภาคใต้

ผู้สนใจศึกษาพรรณไม้ เที่ยวชมหรือต้องการจัดค่ายพักแรม สวนพฤกษศาตร์วรนรณคดีภาคใต้ ให้บริการ

                -  จัดกิจกรรมค่ายพักแรม ทั้งความรู้ทางวิชาการ และกิจกรรมสันทนาการ อย่างครบกระบวนการ

                -  รับจัดอาหาร เครื่องดื่ม

                -  บริการห้องประชุม สัมมนา

                -  เส้นทางศึกษาธรรมชาติ โดยมีเจ้าหน้าที่นำศึกษา และศึกษาธรรมชาติด้วยตนเอง

                -  ห้องนิทรรศการให้ความรู้

โทร./fax. 0 7439 8217

Email :    w-nuangaew@hotmail.com

สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดีภาคใต้ตั้งอยู่ที่ป่าควนเขาวัง หมู่ 1 ตำบลฉลุง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา อยู่ห่างจากเทศบาลนครหาดใหญ่ ตามเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4 (เพชรเกษม) (หาดใหญ่-รัตภูมิ) ประมาณ 20 กม. และอยู่ห่างเทศบาลตำบลรัตภูมิ 15 กม.