ศาลเจ้าโต๊ะนิ เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ไม่มีผู้ใดกล้าเข้าไปทำมิดีมิร้ายแสดงการลบหลู่ และมักจะเข้าฝันปรากฏกายให้คนเห็นเรื่องราว ความศักดิ์สิทธิ์ของศาลเจ้าโต๊ะนิอยู่เสมอชาวเบตง และชาวจังหวัดใกล้เคียง ตลอดจนชาวมาเลเซียจะพากันไปบวงสรวงกราบไหว้บูชา บนบานศาลกล่าวมิได้ขาด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเทศกาลสารทจีน

ศาลเจ้าโต๊ะนิถูกสร้างขึ้นเพื่อแสดงความเคารพยกย่องต่อ โต๊ะนิรายาจาวัน ราชาผู้ที่ใช้ไสยศาสตร์ในการรักษาอาการเจ็บไข้ได้ป่วยของชาวบ้าน ประวัติศาสตร์เล่าว่า รายาจาวันเป็นเจ้าเมืองรามันห์ในอดีต ซึ่งใช้ชีวิตอย่างสามัญชน มีความเคร่งครัดทางศาสนา เก่งกล้าในคาถาอาคมและพิธีกรรมทางไสยศาสตร์ มีความรู้ความเชี่ยวชาญในเรื่องสมุนไพรรักษาโรค มีจิตใจโอบอ้อมอารี ช่วยเหลือผู้คนที่เจ็บไข้ได้ป่วยจนหายเป็นปกติทุกราย

จนเมื่อรายาจาวันถึงแก่กรรมด้วยโรคชรา ศพถูกฝังไว้ที่โกร๊ะซึ่งเป็นบ้านเกิดแห่งหนึ่งของท่าน (บ้านของรายาจาวันมี 3 แห่ง คือ ที่โกตาบารู รามันห์ และโกร๊ะ) ส่วนชาวเบตงได้สร้างศาลตรงสถานที่ซึ่งเคยเป็นบ้านเดิมของท่าน ปัจจุบันศาลเจ้าโต๊ะนิตั้งอยู่ภายในโรงเรียนเบตง “วีรราษฏร์ประสาน”

(ขอขอบคุณข้อมูลจากเว็บไซต์ http://www.m-culture.in.th/)