เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด เมื่อเริ่มแรกประกาศเป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเทือก เขาบรรทัด จังหวัดตรัง สำนักงานตั้งอยู่ที่บ้านกะช่อง หมู่ที่ 1 ตำบลช่อง อำเภอเมือง จังหวัดตรัง ต่อมาปี พ.ศ. 2518 จึงได้ประกาศเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของ 4 จังหวัดตามเทือกเขาบรรทัดคือ พัทลุง ตรัง สตูล และสงขลา มีพื้นที่ประมาณ 805,000 ไร่ ปี พ.ศ. 2520 ประกาศเพิกถอนพื้นที่บางส่วนครั้งแรกในท้องที่จังหวัดสตูลให้กับนิคมพัฒนา ตนเองภาคใต้เพื่อจัดที่ให้ราษฎรทำกิน คงเหลือพื้นที่ประมาณ 792,000 ไร่ ต่อมาปี พ.ศ. 2524 เกิด อุทกภัยภาคใต้อย่างร้ายแรงทำให้ที่ตั้งสำนักงานเขตฯ ได้รับความเสียหายบางส่วน ประกอบกับกรมป่าไม้ได้จัดตั้งหน่วยงานต่าง ๆ ขึ้นซ้ำซ้อนในสถานที่เดียวกัน ทำให้ผู้มาติดต่อเกิดการเข้าใจผิด ไม่สามารถแยกแยะหน่วยงานและเขตรับผิดชอบของแต่ละหน่วยงานให้เป็นอิสระได้ จึงได้ย้ายที่ตั้งสำนักงานเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัดไปอยู่ที่หน่วย พิทักษ์ป่าบ้านนาวงหมู่ที่ 1 ตำบลบ้านนา อำเภอเมือง จังหวัดพัทลุง เนื่องจากมีความเหมาะสมและคล่องตัวในการปฏิบัติงานร่วมกับหน่วยราชการอื่น ปี พ.ศ. 2528 ได้ประกาศเพิกถอนพื้นที่บางส่วนออกเป็นครั้งที่ 2 เพื่อสร้างและขยายถนนสายเพชรเกษม จากจังหวัดพัทลุงถึงจังหวัดตรัง และปี พ.ศ. 2530 ได้ประกาศเพิกถอนพื้นที่บางส่วนของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัดออกอีก เพื่อให้กองทัพภาคที่ 4 จัดตั้งสถานที่ฝึกการรบพิเศษของกองทัพ ปัจจุบันมีพื้นที่รับผิดชอบทั้งสิ้น 792,000 ไร่ ลักษณะภูมิประเทศ โดยทั่วไปเป็นเทือกเขายาว ประกอบด้วยภูเขาสูงหลายลูกสลับซับซ้อนเรียงกันเป็นแนว ยอดเขาที่สำคัญคือ เขาหลัก สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 700 เมตร เป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำลำธารที่ไหลรวมกันเป็นทะเลสาปสงขลา หล่อเลี้ยงประชากรในพื้นที่ 4 จังหวัดคือ พัทลุง ตรัง สตูล และสงขลา ลักษณะภูมิอากาศ โดยทั่วไปแล้วจัดว่าอยู่ในประเภทอากาศร้อน มี 2 ฤดูคือ ฤดูฝนและฤดูร้อนเช่นเดียวกับภูมิอากาศของภาคใต้ทั่ว ๆ ไป ชนิดป่าและพรรณไม้ พื้นที่ของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัดส่วนใหญ่เป็นป่าดงดิบชื้นประมาณ 80% ของพื้นที่ทั้งหมด พื้นที่ภูเขามีลักษณะเป็นดินมากกว่าหิน พรรณไม้ที่มีค่าและสำคัญของพื้นที่ ได้แก่ ไม้ตระกูลยาง หลุมพอ ตะเคียนต่าง ๆ ไข่เขียว ขานาง ฯลฯ นอกจากป่าดิบชื้นแล้วยังประกอบด้วยป่าดิบเขาซึ่งมีอยู่ประมาณ 20% ของพื้นที่ สัตว์ป่า พื้นที่ป่าของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัดเป็นป่าดงดิบชื้นจึงมีสัตว์ป่าชุกชุม ทั้ง สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ สัตว์ปีกเช่น นกเงือก นกกาฮัง นกหว้า เป็นต้น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเช่น กวาง เสือ สมเสร็จ กระจง เลียงผา เม่น เก้ง ชะนี ลิง ค่าง บ่าง กระรอก ฯลฯ และสัตว์เลื้อยคลาน จุดเด่นที่น่าสนใจ ในบริเวณพื้นที่ของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัดมีน้ำตกที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติที่สวยงาม จัดเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจและท่องเที่ยวของประชาชนทั่วไป เหมาะสำหรับการค้นคว้าวิจัยในทางชีววิทยาและความเป็นอยู่ของสัตว์ป่าในภูมิภาคนี้ สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจคือ - น้ำตกลานหม่อมจุ้ย อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์ป่าบ้านตะโหมด อำเภอตะโหมด จังหวัดพัทลุง
- น้ำตกไพรวัลย์ อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์ป่าบ้านพูด อำเภอกงหรา จังหวัดพัทลุง
- น้ำตกโตนแพรทอง อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์ป่าบ้านโตน อำเภอเมือง จังหวัดพัทลุง
- น้ำตกเขาช่อง อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์ป่าเขาช่อง อำเภอเมือง จังหวัดตรัง
- น้ำตกสายรุ้ง อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์ป่าน้ำตกสายรุ้ง อำเภอย่านตาขาว จังหวัดตรัง
- น้ำตกโตนเต๊ะและโตนตก อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์ป่าโตนเต๊ะ อำเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง
- น้ำตกวังสายทอง ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์ป่าย่อยวังสายทอง อำเภอทุ่งหว้า จังหวัดสตูล
|
