ถ้ำคูหา ตั้งอยู่ภายในวัดคูหา หมู่ที่ 1 บ้านหนองยอตำบลช้างขวา อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ห่างจากตัวเมืองประมาณ 15 กิโลเมตร ชาวบ้านท้องถิ่นเรียกว่า วัดคูหา ตัวถ้ำและวัดอยู่ทางทิศเหนือของภูเขา
ถ้ำคูหา เป็นถ้ำบนเขาหินปูนลูกโดดขนาดเล็ก มีขนาดกว้าง 8 เมตร ด้านหน้ามีเพดานสูงจากพื้นถ้ำประมาณ 10 เมตร และลึกประมาณ 20 เมตร ภายในถ้ำเปรียบเสมือนวิหารที่ประดิษฐ์พระพุทธรูปสำคัญภายในถ้ำเป็นพระพุทธไสยาสน์องค์ใหญ่ประจำวัดสืบต่อมาหลายยุคหลายสมัย เป็นพระพุทธไสยาสน์ปูนปั้นลงรักปิดทองเป็นพระประธานยาวประมาณ 4 วาสร้างขวางไว้กั้นถ้ำ และมีพระพุทธรูปปั้นจำนวนมากมายเรียงรายประดิษฐานเป็นแถวชิดผนังถ้ำ บริเวณหน้าถ้ำมีซอกหลืบด้านบนตรงปากถ้ำมีพระพุทธรูปดินดิบขนาดใหญ่ประทับนั่ง เป็นประติมากรรมแบบนูนสูง จากการศึกษาของนักโบราณคดี ว่าสร้างตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย และมีพระพุทธรูปดินดิบที่ปั้นอยู่บนผนัง และเพดานถ้ำมีภาพปูนปั้นผสมดินสมัยทาราวดีติดไว้เพดานถ้ำ สวยงามน่าชมมาก ถ้ำมาทางเข้าถ้ำหันไปทางทิศตะวันออกเป็นถ้ำขนาดใหญ่ มีทางเดินเข้าไปด้านในต่อเนื่องกับปล่องด้านบน กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานเมื่อ 3 มกราคม 2480 |
