จากคำบอกเล่าของชาวบ้านในท้องถิ่นที่มีการเรียกว่าถํ้าหมอเขียว ในอดีตมีหมอพื้นบ้านคนหนึ่งมีชื่อว่าหมอเขียว ซึ่งมีความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรเป็นอย่างดีจนชาวบ้านเลื่อมใสและรู้จักกันดีในละแวกหมู่บ้านหน้าชิง อยู่อาศัยในถํ้าหมอเขียวเมื่อหมอเขียวเสียชีวิตลงชาวบ้านก็เรียกชื่อถํ้าที่หมอเขียวอยู่ว่า "ถํ้าหมอเขียว" โครงการวิจัยวัฒนธรรมโฮบิเนียนในประเทศไทย (The Hoabinhian Research Project in Thailand) ซึ่งเป็นโครงการศึกษาชาติพันธุ์วิทยาทางโบราณคดี ได้สำรวจพบหลักฐานบนพื้นผิวดินและระบุเป็นครั้งแรกว่า ถํ้าหมอเขียวเป็นแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์เมื่อปี พ.ศ ๒๕๓๔ และได้ดำเนินการขุดค้นทางโบราณคดีที่ถํ้าแห่งนี้ในปีเดียวกัน คณะผู้ดำเนินการขุดค้นและวิเคราะห์ข้อมูลด้านต่างๆที่ได้จากการขุดค้น ประกอบด้วยศาสตราจารย์ ดร.สุรินทร์ ภู่ขจร อาจารย์คณะโบราณคดี มหาวิทยาศิลปากร หัวหน้าอำนวยการขุดค้น วิเคราะห์สภาพแหล่งและผลการขุดค้นตามชั้นดินวัฒนธรรม นายประพิศ ชูศิริ นักโบราณคดีจากกองโบราณคดี กรมศิลปากร วิเคราะห์เรื่องโรคจากโครงกระดูกมนุษย์ นางเยาวลักษณ์ ชัยมณี วิเคราะห์กระดูกสัตว์ นายอำพล ไวศยดำรง วิเคราะห์หอย และนายมนัส วัฒนศักดิ์ วิเคราะห์ละอองเกสรพืช
ลักษณะทั่วไป ถํ้าหมอเขียว อยู่ในเทือกเขาหินปูนเทือกเขาเดียวกับถํ้าอ่าวโกบ (หน้าชิง) คือ อยู่อีกฟากหนึ่งของกลุ่มภูเขากองและเขาช่องลม ถํ้าหมอเขียวอยู่ทางทิศเหนือของถํ้าอ่าวโกบ บริเวณโดยรอบเป็นที่ราบระหว่างเขา เป็นสวนยางพารา และสวนผลไม้ของชาวบ้านมีแนวลำรางชลประทานเก่าๆอยู่ทางทิศตะวันตก ถํ้ามีลักษณะหลืบลึกเข้าไปในผนังประมาณ ๓ เมตร ความยาวพื้นที่ขนานไปตามแนวตะวันออก - ตะวันตกประมาณ ๓๐ เมตร ปากถํ้าหันไปทางทิศเหนือ พื้นที่ของถํ้าแบ่งออกเป็น ๓ ส่วน คือ ส่วนแรกมีลักษณะเป็นเพิงผา ส่วนที่สองมีลักษณะเป็นคูหาตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของส่วนแรกมีเนื้อที่ประมาณ ๙ ตารางเมตร ส่วนที่สามมีลักษณะเป็นคูหาตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของส่วนแรกมีพื้นที่ประมาณ ๑๒ ตารางเมตร
หลักฐานที่พบ นักโบราณคดีได้ทำการสำรวจขุดค้นทางโบราณคดี เมื่อปี พ.ศ ๒๕๓๔ ได้แบ่งชั้นดินออกเป็น ๖ ชั้น จากชั้นบนลงไปชั้นล่างพบหลักฐานต่างๆดังนี้ - เศษภาชนะดินเผาเนื้อหยาบสีเทาเข้มและสีดำมีทั้งผิวเรียบและลายเชือกทาบ - เครื่องมือหินและเครื่องมือกระดูก มักเป็นเครื่องมือหินขัดกระเทาะ เครื่องมือสะเก็ดหินและมีเครื่องมือกระดูกบ้างบางส่วน - กระดูกสัตว์ ได้แก่กระดูกสัตว์ใหญ่และเปลือกหอยชนิดต่างๆ ทั้งหอยทะเลและหอยนํ้าจืด - หลักฐานเกี่ยวกับเมล็ดพืช - หลักฐานเกี่ยวกับกองไฟในชั้นวัฒนธรรมต่างๆ มักพบร่วมกับกระดูกสัตว์ เมล็ดพืช ขวานหิน และสะเก็ดหิน - เครื่องประดับ ลูกปัดทำจากเปลือกหอย กระดูกสัตว์และแผ่นหิน - หลุมฝังศพและโครงกระดูก |
