วัดคูเต่า ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 ตำบลแม่ทอม เป็นวัดโบราณวัดหนึ่ง ซึ่งตั้งอยู่ริมคลองอู่ตะเภาก่อนออกสู่ทะเลสาบสงขลา ก่อสร้างก่อนปี พ.ศ. 2399 โดยในพระอุโบสถมีจิตรกรรมฝาผนังพระเวสสันดรชาดกโดยช่างภูมิปัญญาท้องถิ่นในสมัยนั้น และภายในวัดยังมีใบเสมา มณฑปบัว ศาลาการเปรียญ ศาลาท่าน้ำ หอระฆัง กุฎไม้ทรงไทย ต่อมาพระอุโบสถวัดคูเต่าได้รับการขึ้นทะเบียนจากกรมศิลปากรณ์ โดยได้มีการปฏิสังขรณ์ใหม่เมื่อ พ.ศ. 2538 นับได้ว่าวัดคูเต่าเป็นโบราณสถานที่เชิดหน้าชูตาอย่างภาคภูมิใจของชาวตำบลแม่ทอม
วัดคูเต่าได้รับรางวัลเพื่อการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ปี 2011 จากองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก)
ประวัติความเป็นมา จากประวัติศาสตร์บอกเล่าว่าวัดคูเต่าตั้งขึ้นประมาณ พ.ศ. 2299 มีเนื้อที่ตั้งวัด 15 ไร่ 3 งาน 13 ตารางวา ตามเอกสาร น.ส. 3 ก เลขที่ 1691 มีที่ธรณีสงฆ์ 1 แปลง เนื้อที่ 16 ไร่ 3 งาน 47 ตารางวา ตามเอกสาร น.ส.3 เลขที่ 1596 เดิมอยู่ที่บ้านหนองหิน ตำบลแม่ทอม ซึ่งปัจจุบันยังมีป่าช้าหนองหินเหลือเป็นหลักฐานอยู่ เนื่องจากรอบๆ บริเวณที่ตั้งวัดเดิมเป็นที่ลุ่ม และเป็นที่อาศัยของเต่าเป็นจำนวนมากชาวบ้านจึงเรียกกันว่า “วัดสระเต่า”
ต่อมามีชาวจีนเข้ามาทำมาหากินบริเวณสองฟากของคลองอู่ตะเภามากขึ้น จนบริเวณริมน้ำเกิดเป็นหมู่บ้านขึ้น ประกอบกับที่ตั้งวัดเดิมทางสัญจรไม่สะดวกจึงได้ย้ายวัดมาตั้งในที่ปัจจุบันนี้ เหตุที่เรียกว่าวัดคูเต่านั้น เล่ากันว่าเนื่องจากมีชาวจีนเข้ามาตั้งบ้านทำมาหากินกันมาก ได้ถางป่า ขุดตอ ทำสวนส้มจุกกันมาก ป่าไม้ค่อยๆ หมดไปเรื่อยๆ จนไม่มีไม้จะใช้สอยโดยด้านทิศตะวันตกของวัดคือบริเวณหมู่บ้านหนองหินมีป่าไม้เสม็ดมาก
ชาวบ้านจึงร่วมกันขุดคูขึ้นทางทิศเหนือของวัดที่เชื่อมติดกับลำคลองและขุดยาวไปทางทิศตะวันตก พอให้เรือเล็กแล่นผ่านไปมาได้ในฤดูฝน ซึ่งบริเวณคูมักมีเต่ามาอาศัยอยู่เป็นจำนวนมากชาวบ้านจึงเรียก “คูเต่า” และเรียกวัดสระเต่าเดิมเป็นว่า “วัดคูเต่า” แทนวัดคูเต่าได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2433 เขตวิสุงคามสีมา กว้าง 19 เมตรยาว 32 เมตรผูกพัทธสีมาประมาณ พ.ศ. 2434 |
